Mr.drs. Johan de Wit

Mr. drs. Johan de Wit is onze voorganger. Hij is in Leiden en in Kampen opgeleid tot jurist en theoloog. Naar eigen zeggen heeft hij zijn theologische studie ervaren als een heel uitgebreide cursus algemene ontwikkeling.

 

De verbeelding waartoe de menselijke geest in staat is, blijft hem verwonderen en vanuit die verwondering spoort hij ons aan tot zelfonderzoek.

Alles begint en eindigt bij het kennen van jezelf en wat ons is overgeleverd uit de oude boeken en met name de leringen en uitspraken van Jezus helpen ons daarbij. Door het filter van de man uit Nazareth kunnen wij de wereld anders zien dan wij gewend zijn en dat is, aldus Johan de Wit, het grote geheim van religieus zijn.

 

De vrijzinnigheid is voor hem de enige geloofsrichting waarin het raadsel van de verhouding tussen God en mens en ons bestaan in deze wereld op een aanvaardbare en voorstelbare manier ter sprake gebracht wordt.


Overdenkingen:
De zaaier
18 februari 2024
De plaats die je inneemt
21 januari 2024
licht en liefde
25 december 2023
de rijke jongeling
19 november 2023
In de storm
22 oktober 2023
De grensoverschrijdingen van Jezus
10 september 2023
De zaligsprekingen
18 juni 2023
Het vijfde gebod (eert uw vader en moeder)
14 mei 2023
paasoverdenking
09 april 2023
Oordelen
19 maart 2023
De schepping
19 februari 2023
schepping of evolutie
22 januari 2023
kerstoverdenking 2022
25 december 2022
Het offer van Abraham
20 november 2022
Zorgen voor de dag van morgen
16 oktober 2022
De menselijke geest
18 september 2022
herbezinning
04 september 2022
Pinksteroverdenking
05 juni 2022
De Christus van Paulus
15 mei 2022
Paasoverdenking
17 april 2022
Jotam
20 maart 2022
De onzekerheid van de ziel
20 februari 2022
Overdenking (Jezus en de armen)
16 januari 2022
Kerstoverdenking Zeist
25 december 2021
Grenzen van het ego
12 december 2021
Ruth
21 november 2021
Twijfels
17 oktober 2021
Overdenking (Jeremia en Jezus)
19 september 2021
Overdenking (David en Goliath)
15 augustus 2021
demonen
13 juni 2021
Pinksteroverdenking
23 mei 2021
Kerstoverdenking 2020
25 december 2020
150 jaar vrijzinnigheid
22 november 2020
De rijke jongeling
18 oktober 2020
Omgang met elkaar
20 september 2020
overdenking
16 augustus 2020
de creativiteit van eva
21 juni 2020
Paasboodschap 2020
12 april 2020
overdenking Jezus
16 februari 2020
Overdenking Simson
19 januari 2020
kerstoverdenking
25 december 2019
de vrijheid van Paulus
15 december 2019
overdenking
24 november 2019
spiritualiteit toen en nu
20 oktober 2019
Overdenking (wantrouwen machthebbers)
15 september 2019
klein en groot
01 september 2019
Pinksteroverdenking
09 juni 2019
de vrouw
19 mei 2019
paasoverdenking
21 april 2019
de verzoekingen van Jezus
17 maart 2019
vergankelijkheid
17 februari 2019
de zin van religie
20 januari 2019
spiritualiteit van kerst
25 december 2018
Het kinderpardon
09 december 2018
Vertrouwen
09 december 2018
overdenking (verlies van godsbeelden)
25 november 2018
Overgangen
21 oktober 2018
De anderen
02 september 2018
De richting van je leven
17 juni 2018
Overdenking Pinksteren (bezinning)
20 mei 2018
paasoverdenking
01 april 2018
innerlijke tegenkracht
18 maart 2018
De verlamde man
19 februari 2018
Toren van Babel
21 januari 2018
Kerstoverdenking
25 december 2017
Job
26 november 2017
De zondebok
15 oktober 2017
Het tiende gebod
17 september 2017
vrijheid
03 september 2017
overdenking Pinksteren
04 juni 2017
Meimaand Mariamaand
14 mei 2017
Overdenking Pasen 2017
16 april 2017
Blijf niet staren op wat vroeger was
19 maart 2017
Het nut van religie
19 februari 2017
overdenking kerst
25 december 2016
Beloften
11 december 2016
De roeping van Mozes
20 november 2016
Licht
16 oktober 2016
De ongrijpbaarheid van de liefde
18 september 2016
Schuld en schaamte
03 juli 2016
Angst
19 juni 2016
Pinksterpreek
15 mei 2016
Paaspreek
27 maart 2016
De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan
21 februari 2016
Het vijfde gebod
17 januari 2016
Kerstpreek 2015
25 december 2015
Menselijk tegenover
21 juni 2015
De trooster, heilige geest
17 mei 2015
Macht
15 maart 2015
Grondhoudingen van het koninkrijk
15 februari 2015
Kerstpreek 2014
25 december 2014
Richteren11: 29-35
16 november 2014
Correcties van de ziel
19 oktober 2014
Lazarus
21 september 2014
Licht
18 mei 2014
Paaspreek 2014
20 april 2014
De heilige geest
16 maart 2014
De bruiloft te Kana
16 februari 2014
De verloren zoon
19 januari 2014
Identiteit
17 november 2013
Eerbied voor de schepping
20 oktober 2013
Onze schaduw
15 september 2013
De ander
16 juni 2013
Pinksterpreek
19 mei 2013
Luchtfietserij
21 april 2013
Paaspreek 2013
31 maart 2013
Het koninkrijk van Jezus
17 maart 2013
Bildung
17 februari 2013
Wetenschap en wijsheid
27 januari 2013
kerstpreek 2012
25 december 2012
Wat blijft en voorbijgaat
18 november 2012
Geest
21 oktober 2012
Religie
16 september 2012
Verlangen naar eenheid
17 juni 2012
Het buitenissige
20 mei 2012
De kunst van het liefhebben
18 maart 2012
Verwachtingen
19 februari 2012
Idealisme
29 januari 2012
kerstpreek 2011
24 december 2011
Mens en tijd
20 november 2011
Vrijzinnigheid
16 oktober 2011
Wat beweegt ons?
04 september 2011
Het verlangen naar macht
15 mei 2011
Het verlangen naar macht
17 april 2011
Religie en wetenschap
20 maart 2011
Beeldvorming
20 februari 2011
De grenzen van het ego
23 januari 2011
Kerstpreek 2010
25 december 2010
Richting zoeken
27 november 2010
Metamorfosen
21 november 2010
Het goede leven
19 september 2010
Het 7e zegel
20 juni 2010
Hoeders
18 april 2010
Het onzichtbare christendom
21 maart 2010
Mozes
21 februari 2010
Simson
17 januari 2010
De Christus
15 november 2009
Hebben en zijn
18 oktober 2009
Een eigen weg
06 september 2009
Bevrijding door liefde
05 juli 2009
De verborgen Jezus
21 juni 2009
Leven in verhalen
17 mei 2009
Betekenis van het Evangelie
19 april 2009
De ander
15 maart 2009
Geest van de waarheid
15 februari 2009
God als geheim in ons leven
25 januari 2009
Kerstpreek 2008
25 december 2008
Verzet en overgave
21 december 2008
Tien geboden
16 november 2008
Relatie mens/natuur
19 oktober 2008
Het mysterie mens
21 september 2008
De geest
18 mei 2008
Liefde als leidraad
20 april 2008
Symbolen
13 april 2008
Exodus
30 december 2007
De 2e kant van de mens
16 december 2007
Geloven in de toekomst
09 december 2007
Natuur
02 december 2007
Trouw aan jezelf
26 november 2007
Projectie
19 november 2007
Geloof, hoop en liefde
12 november 2007
Vergeving
05 november 2007
Het leven als geschenk
28 oktober 2007
Ziel en geest
21 oktober 2007
Hoop
14 oktober 2007
Onderweg
07 oktober 2007
Martha en Maria
30 september 2007

Idealisme

Kern

Ik ben geen goeroe, ik ben ook geen wijze leraar, ik kan alleen maar doorgeven wat mij steeds weer treft als ik de Evangeliën als modern mens en onbevangen lees. Nergens staat daar iets geschreven over een kerk, een organisatie of een beweging waarbij je je zou moeten aansluiten. Het enige dat er staat en dat steeds weer in allerlei verhalen herhaald wordt is: het moet in jezelf, in je eigen kleine persoon gebeuren.

 

Volledige tekst

In 1776 stellen Thomas Jefferson en vier anderen de Declaration of independence op. De 13 Engelse koloniën in Amerika waren in conflict met de Engelse koning over allerhande belastingen die de Engelsen aan de kolonisten oplegden zonder dat zij daar enige zeggenschap over hadden. Deze taxation without representation werd als buitengewoon onrechtvaardig beschouwd en leidde er uiteindelijk toe dat de koloniën zich uitriepen tot een onafhankelijke staat en het gezag van de Engelse koning niet langer accepteerden.

 

Jefferson en de zijnen stellen de onafhankelijkheidsverklaring op waarin zij als voornaamste bepaling opnemen dat iedereen gelijk geboren wordt en iedereen het recht heeft op leven, vrijheid en het nastreven van geluk. Deze Founding Fathers zouden later de grondwet ontwerpen van de Verenigde Staten van Amerika, dat uit zou groeien tot het machtigste en rijkste land ter wereld. Zij, de Fathers, waren idealisten die een natie voor ogen stond die eerlijk en democratisch zou worden bestuurd en waarin ieder gelijke kansen zou krijgen op voorspoed en geluk. In het begin is daar zeker veel van gerealiseerd. Amerika was lange tijd het land van de onbeperkte mogelijkheden voor iedereen, onze vaders en moeders zijn met dit idee vanaf hun jeugd vertrouwd gemaakt. Maar wie nu naar de VS kijkt, kan zich niet aan de indruk onttrekken dat het elan van de eerste twee eeuwen aan het verdwijnen is en de VS hier en daar trekjes vertonen van een republiek die scheurtjes in haar staatsrechtelijke structuur begint te vertonen en waarin het nastreven van geluk vaak wordt opgeofferd aan blinde ambitie. Het is een ingewikkeld land geworden met een bijna onbeheersbaar politiek systeem waarin het veelal de rijken zijn die het voor het zeggen hebben. Vooral dat laatste staat veraf van wat de Fathers ooit voor ogen stond.

 

Met idealen en idealisten gaat het op kleinere schaal in onze moderne tijd ook vaak zo. Onlangs werd mij een boek aangereikt waarin de auteurs, van Koolwijk en Pluijter, op een heel beeldende manier beschrijven hoe dat in zijn werk gaat.

 

Als in een mens een ideaal is ontwaakt en hij hiermee aan het werk wil, heeft hij medestanders nodig. Hij, de idealist van het eerste uur zoekt een aantal medewerkers en vervolgens gaan ze samen aan de slag. De werkers zijn gedreven, enthousiast, optimistisch en slagvaardig. Een uitgewerkte organisatie is niet nodig, formele invulling van het leiderschap evenmin, de initiatiefnemer wordt als natuurlijke leider erkend. Hij is de pionier en zijn oordeel is maatgevend.

 

Die eerste fase van zo’n kleine organisatie is misschien wel de allermooiste. De sfeer is goed en de werkers hebben een grote inzet. De organisatie is klein en eenvoudig, er is praktisch geen bureaucratie en functioneringsgesprekken zijn niet nodig. De communicatielijnen zijn kort, formele gezagsverhoudingen zijn er eigenlijk niet en er wordt fantastisch geïmproviseerd doordat iedereen altijd van goede wil is. Het kleine clubje van weleer is zeer succesvol.

 

Maar succes maakt het noodzakelijk dat het aantal medewerkers toeneemt, net zoals de projecten en het geld dat daarvoor nodig is. En dit is het moment waarop de charme van de eenvoud geleidelijk begint af te nemen. Het blijkt noodzakelijk geworden om meer aandacht te geven aan de interne organisatie. Dit is voor de werkers van het eerste uur geen pretje. Vanuit hun geaardheid hebben zij een hekel aan regels en formele structuren, want die perken hun persoonlijke vrijheid in. Geld en efficiency, het is allemaal belangrijk en ze geven dat ook wel toe, maar echte belangstelling hebben ze er niet voor. Het gaat om het goede doel en als daar geen geld voor is, dan komt dat er op de een of andere manier wel.

 

Maar het kleine clubje is groot geworden en de nieuwe medewerkers beginnen zich te ergeren aan de slordigheid en de chaos van de werkers van het eerste uur. Zij eisen dat er vergaderingen komen en andere vormen van overleg. De idealist van het eerste uur vindt dit alleen maar hinderlijk en kijkt met wantrouwen naar de nieuwkomers. In zijn ogen verkwanselen zij de oorspronkelijke doelstellingen door al die nadruk op de interne regelingen. Langzaamaan hopen de conflicten zich op en gaat de organisatie ten gronde. Je ziet dit proces heel vaak gebeuren; in de sport toen de eenvoudige voetbalclub een bedrijf moest worden, in de gezondheidszorg toen de ideëel ingestelde kruisverenigingen moesten fuseren in gigantische thuiszorgbedrijven, in het Fosterparents plan, enfin, steeds is het verhaal dat het succes van een ideaal ook heel vaak een crisis in de organisatie veroorzaakt die dat ideaal moet uitvoeren. Er zijn uitzonderingen, maar de valkuil van het succes is er altijd.

Maar hoe moeilijk het ook is om idealen zo na te streven dat het doel in zicht blijft en het elan waarmee het allemaal begon bewaard blijft, het heeft mensen als Albert Schweitzer, moeder Teresa, Franciscus van Assisi en vele anderen niet belet om te laten zien waar één mens toe in staat is als hij zich met hart en ziel inzet.

 

Albert Schweitzer was al op zijn negenentwintigste jaar een beroemd organist, directeur van een protestants seminarie en schrijver van een belangrijk boek over de mystiek bij de apostel Paulus. Wanneer hij een brochure leest over het nagenoeg ontbreken van enige vorm van gezondheidszorg in Afrika, wordt hij daardoor diep geraakt. Hij vertrekt naar Parijs en volgt daar gedurende zeven jaar een studie medicijnen. Daarna reist hij af naar Gabon in Afrika waar hij gedurende vele jaren duizenden zieke mensen zal behandelen en opereren. Zijn voorbeeld heeft miljoenen mensen geïnspireerd, in 1953 ontving hij de Nobelprijs voor de vrede.

 

Henri Dunant was een Zwitserse bankier met goede relaties in Genève. In 1859 is hij getuige van een bloedige veldslag tussen Italiaanse en Oostenrijkse troepen. Thuisgekomen publiceert hij een boek waarin hij de verschrikkingen van de oorlog beschrijft. Hij neemt het initiatief om een vereniging op te richten om in oorlogstijd hulp te kunnen bieden aan de slachtoffers. Uit zijn idee wordt het Internationale Rode Kruis geboren dat overal ter wereld hulp biedt in noodsituaties. Henri Dunant ontving in 1901 de Nobelprijs voor de vrede.

 

Je kunt je afvragen hoe de wereld er zou hebben uit gezien zonder het bestaan van deze en vele duizenden andere mensen. Hoe zou die wereld zijn als ze niet telkens opnieuw zouden zijn opgestaan en hun leven hadden gewijd aan het verbeteren van de wereld? We moeten ook niet vergeten dat er in de afgelopen vijftig jaar indrukwekkend veel is bereikt door de voorvechters van een beter gebruik van onze aarde en aandacht voor het lot van de medemens. Bijna iedereen is er dank zij die pleitbezorgers nu wel van doordrongen dat we de aarde uitputten, dat armoede bestreden moet worden en kindermishandeling en dierenleed eenvoudig niet mogen bestaan. Armoede, ziekte en onrecht, het stond op de millenniumagenda van 189 landen en ze verplichtten zich onder andere om in 2015 de armoede te halveren, alle kinderen onderwijs te geven en de verspreiding van ernstige ziekten een halt toe te roepen.

 

Het is een mooi en ook uniek streven. De doelstellingen zullen niet worden gehaald, zoveel is inmiddels wel duidelijk, maar dat het streven er is, dat is al een hele stap vooruit vergeleken met vijftig jaar geleden.

 

Eeuwenlang werd de praktijk van het leven door de christelijke godsdienst bepaald. De vragen waar mensen mee worstelden werden beantwoord vanuit het gezichtspunt dat God ons leven en alles wat daarin gebeurde bestierde en God het mensdom uiteindelijk naar zijn bestemming zou leiden. Dat is niet meer zo. Religie als samenbindende factor, dat is verdwenen. In onze tijd denkt iedereen verschillend over de rol van religie en het maatschappelijk leven is veelvormig geworden. Iedereen mag doen wat goed is in zijn ogen en dat brengt met zich mee dat iedereen op alle terreinen van mening kan verschillen met zijn medemens. Dat is een grote verworvenheid, want het betekent dat we vrij zijn in ons denken en dat we daar ook voor uit mogen komen. Maar er zit ook een minder plezierige kant aan en dat is de afkalving van gemeenschappelijk gedeelde inzichten waardoor mensen verdeeld raken. Vaak worden de verschillen tussen mensen en volken benadrukt terwijl daar eigenlijk geen reden voor is.

 

Wat zou het antwoord moeten zijn als dat antwoord niet te vinden is in een visie die wij gezamenlijk delen, als wij het niet meer eens zijn over de houding die wij moeten innemen tegenover de vraagstukken waarvoor we staan? Wij als moderne mensen willen ons niet meer scharen achter een collectief beleden ideologie of religie. Wat door grote groepen mensen als waarheid of als redmiddel wordt aangeprezen als remedie tegen alles wat ons overkomt of zou kunnen overkomen, dat wantrouwen we vanuit onze persoonlijke vrijheid om te bepalen wat ons wel past en wat niet. Maar wat we allemaal ten gronde willen – een betere wereld – hoe organiseren we dat dan?

 

Ik ben geen goeroe, ik ben ook geen wijze leraar, ik kan alleen maar doorgeven wat mij steeds weer treft als ik de Evangeliën als modern mens en onbevangen lees. Nergens staat daar iets geschreven over een kerk, een organisatie of een beweging waarbij je je zou moeten aansluiten. Het enige dat er staat en dat er steeds weer in allerlei verhalen herhaald wordt is: het moet in jezelf, in je eigen kleine persoon gebeuren. Je kunt het niet zoeken in grootse concepten of adembenemende vergezichten op een nieuwe en totaal andere wereld. Nee, wat er staat is: deze wereld is geen andere wereld dan je hebt en je zult het ermee moeten doen. Andere medemensen dan je medemens heb je niet, en je zult het er mee moeten doen. En hoe dan? Door jezelf te veranderen volgens de gouden regel: alles wat gij wilt dat de mensen u doen, doet gij hun ook aldus.

 

Wie hier vanuit gaat, komt tot de ontdekking dat de waarden die zich achter al die verschillende meningen, overtuigingen, religies of levensbeschouwelijke stromingen bevinden, niet zo erg van elkaar verschillen. Het is een oude waarheid: wie bij zichzelf begint, wie zichzelf verandert, die is het steentje dat het hele bouwwerk waar hij deel van uitmaakt een ander aanzien geeft. Het is wat het Evangelie ons wil zeggen, het is waar het lied van Paul van Vliet over ging en het is wat de grote geesten als Schweitzer en Dunant ons voorleefden toen zij zeiden: ik probeer het, ik ga vanuit mezelf iets doen om een antwoord te geven op dat wat mij bewoog. Zij haalden het niet uit een groep of een godsdienst of een ideologie, zij haalden het uit zichzelf. Dat kunnen wij ook, op onze eigen bescheiden manier in onze eigen kleine kring. De wereld is groot en onoverzichtelijk; laten we dan houden bij wat overzichtelijk is en klein: wat wij als mens zelf kunnen doen voor het kleine kringetje waarin wij leven, dat is nou net precies dat steentje. Dat steentje dat op den duur niet één, maar vele bouwwerken een totaal ander aanzicht geeft. Het evangelie vertelt het ons, alle grote religies sporen ons ertoe aan en wijzen erop dat dit de enige weg is. Het is wel een smalle en moeilijke weg, dat is waar. Maar toch alle moeite waard, uiteindelijk leidt die weg naar een betere wereld.