Ja, het kan ook anders: gebruik je fantasie

Door	Dr. Rogier van der Wal
Datum	woensdag 5 november 2025 en 8 april 2026
Tijd	14.30 - 16.30 uur
Plaats	Walkartcentrum, Kerkweg 19, Zeist
Opgave via	contactpagina of bij Ineke Krediet tel. 030-6923828
Kosten	Per middag   € 7,00 voor leden en vrienden van de Walkartgemeenschap,   € 10,00 voor anderen, inclusief koffie en thee.   U kunt met een QR-code betalen.

Jeugdliteratuur is een prima plek om te laten zien dat het ook anders kan. Wanneer een schrijver zijn of haar creativiteit optimaal weet in te zetten, kunnen er heel mooie boeken van komen. In de twee middagen die ik mag verzorgen, wil ik de schijnwerper zetten op een aantal auteurs van wat gerust monumentale oeuvres in jeugdboeken genoemd mag worden. Bij de eerste middag op 5 november zijn de heren aan beurt; tijdens de tweede middag op 8 april 2026 staan de dames in de spotlights.

 

Op 5 november gaan we ons verdiepen in de eerder dit jaar op 93-jarige leeftijd overleden Jan Terlouw en in Paul Biegel (1925-2006).
Hoewel Jan Terlouw ook als natuurkundige en als prominent politicus actief is geweest, heb ik meerdere necrologieën over hem gelezen waarin gesteld werd dat zijn jeugdboeken zijn belangrijkste nalatenschap vormen. Die zijn dan ook zeer bekend geworden, met Koning van Katoren (1971) en Oorlogswinter als blikvangers, boeken waarvoor hij tweemaal een Gouden Griffel won voor het beste kinderboek. Aanleiding voor het schrijven was de aanmoediging van zijn echtgenote, die de zelfverzonnen verhaaltjes die haar man aan de kinderen vertelde voor het slapengaan, een breder publiek waardig achtte. Jan Terlouw was een geëngageerde kinderboekenschrijver, die in zijn boeken thema’s van verschillende kanten belicht – want ja, het zou altijd ook anders kunnen en je moet alle kanten van een kwestie bekeken hebben om er een goed besluit over te kunnen nemen.

      

 

Ook Paul Biegel grossierde in onderscheidingen voor zijn jeugdboeken, zo won hij twee Gouden en vier Zilveren Griffels en was hij genomineerd voor de internationale Hans Christian Andersenprijs. Biegel brak in 1965 door met Het Sleutelkruid, waarin een zieke koning in leven wordt gehouden doordat er elke avond een dier aan de deur komt om hem een verhaal te vertellen, in afwachting van het sleutelkruid dat hem genezing kan brengen. Andere bekende boeken van Biegel zijn De tuinen van Dorr, De kleine kapitein en De dwergjes van Tuil (beide bestaande uit meerdere delen), De rover Hoepsika en De rode prinses. Deze middag wil ik speciaal aandacht besteden aan Ik wou dat ik anders was uit 1967, dat mooi past bij het jaarthema. 

 

Op 8 april zijn Tonke Dragt (1930-2024) en Thea Beckman (1923-2004) aan de beurt. Tonke Dragt is onsterfelijk geworden met De brief voor de koning uit 1962, dat echter niet haar eerste boek was. Dat waren de Verhalen van de tweelingbroers uit 1961. Ze is gaan schrijven toen ze in een Japans interneringskamp terecht kwam en daar niets te lezen had. De brief voor de koning haalde in Nederland meer dan vijftig drukken en werd in vierendertig talen vertaald. Later werd het ook meermaals verfilmd. In 2024 kreeg het de ‘Griffel der Griffels’ voor het beste kinderboek van de laatste vijftig jaar. In 1965 verscheen nog een vervolg, Geheimen van het wilde woud. Ook De Zevensprong uit 1966 was een populair boek en er werd later een jeugdserie van gemaakt. Tonke Dragt is tot op hoge leeftijd blijven schrijven en illustreerde haar boeken zelf. Ze koos vaak partij voor de ‘underdog’ en wist die enorm krachtige rollen te geven. Zo kan het dus ook!
     

 

Hier vlakbij, in Bunnik, heeft lang Thea Beckman gewoond. Zij wist al op haar elfde dat ze schrijver zou worden en maakte dat waar, met een imponerend oeuvre op haar naam. Haar bekendste boek is onmiskenbaar Kruistocht in spijkerbroek uit 1973, gebaseerd op de kinderkruistocht uit 1212, waarmee ze een Gouden Griffel en een Europese jeugdliteratuurprijs won. Van het boek zijn later een film en een musical gemaakt. Ze schreef vaker over historische onderwerpen, zoals een trilogie over de Honderdjarige Oorlog tussen Engeland en Frankrijk en Hasse Simonsdochter (1983). Later schreef ze ook nog een trilogie over een toekomstige vrouwenmaatschappij (Moeder Aarde), omdat ze vrouwen eigenlijk gewoon betere bestuurders vond dan mannen. Haar laatste boek was Gekaapt! uit 2003.  

 

Als er tijd voor is wil ik ook nog wat aandacht besteden aan Annet Schaap, die zo’n tweehonderd jeugdboeken heeft geïllustreerd en die een groot succes had met haar eerste jeugdroman Lampje (2017), over de eigenzinnige dochter van een vuurtorenwachter. Daarmee won ze zowel de Nienke van Hichtum-prijs, de Woutertje Pieterse Prijs én een  Gouden Griffel. Het boek is al in meer dan twintig talen vertaald. Onlangs verscheen van haar een nieuw kinderboek, Krekel.