Mr.drs. Johan de Wit

Mr. drs. Johan de Wit is onze voorganger. Hij is in Leiden en in Kampen opgeleid tot jurist en theoloog. Naar eigen zeggen heeft hij zijn theologische studie ervaren als een heel uitgebreide cursus algemene ontwikkeling.

 

De verbeelding waartoe de menselijke geest in staat is, blijft hem verwonderen en vanuit die verwondering spoort hij ons aan tot zelfonderzoek.

Alles begint en eindigt bij het kennen van jezelf en wat ons is overgeleverd uit de oude boeken en met name de leringen en uitspraken van Jezus helpen ons daarbij. Door het filter van de man uit Nazareth kunnen wij de wereld anders zien dan wij gewend zijn en dat is, aldus Johan de Wit, het grote geheim van religieus zijn.

 

De vrijzinnigheid is voor hem de enige geloofsrichting waarin het raadsel van de verhouding tussen God en mens en ons bestaan in deze wereld op een aanvaardbare en voorstelbare manier ter sprake gebracht wordt.


Overdenkingen:
De zaaier
18 februari 2024
De plaats die je inneemt
21 januari 2024
licht en liefde
25 december 2023
de rijke jongeling
19 november 2023
In de storm
22 oktober 2023
De grensoverschrijdingen van Jezus
10 september 2023
De zaligsprekingen
18 juni 2023
Het vijfde gebod (eert uw vader en moeder)
14 mei 2023
paasoverdenking
09 april 2023
Oordelen
19 maart 2023
De schepping
19 februari 2023
schepping of evolutie
22 januari 2023
kerstoverdenking 2022
25 december 2022
Het offer van Abraham
20 november 2022
Zorgen voor de dag van morgen
16 oktober 2022
De menselijke geest
18 september 2022
herbezinning
04 september 2022
Pinksteroverdenking
05 juni 2022
De Christus van Paulus
15 mei 2022
Paasoverdenking
17 april 2022
Jotam
20 maart 2022
De onzekerheid van de ziel
20 februari 2022
Overdenking (Jezus en de armen)
16 januari 2022
Kerstoverdenking Zeist
25 december 2021
Grenzen van het ego
12 december 2021
Ruth
21 november 2021
Twijfels
17 oktober 2021
Overdenking (Jeremia en Jezus)
19 september 2021
Overdenking (David en Goliath)
15 augustus 2021
demonen
13 juni 2021
Pinksteroverdenking
23 mei 2021
Kerstoverdenking 2020
25 december 2020
150 jaar vrijzinnigheid
22 november 2020
De rijke jongeling
18 oktober 2020
Omgang met elkaar
20 september 2020
overdenking
16 augustus 2020
de creativiteit van eva
21 juni 2020
Paasboodschap 2020
12 april 2020
overdenking Jezus
16 februari 2020
Overdenking Simson
19 januari 2020
kerstoverdenking
25 december 2019
de vrijheid van Paulus
15 december 2019
overdenking
24 november 2019
spiritualiteit toen en nu
20 oktober 2019
Overdenking (wantrouwen machthebbers)
15 september 2019
klein en groot
01 september 2019
Pinksteroverdenking
09 juni 2019
de vrouw
19 mei 2019
paasoverdenking
21 april 2019
de verzoekingen van Jezus
17 maart 2019
vergankelijkheid
17 februari 2019
de zin van religie
20 januari 2019
spiritualiteit van kerst
25 december 2018
Het kinderpardon
09 december 2018
Vertrouwen
09 december 2018
overdenking (verlies van godsbeelden)
25 november 2018
Overgangen
21 oktober 2018
De anderen
02 september 2018
De richting van je leven
17 juni 2018
Overdenking Pinksteren (bezinning)
20 mei 2018
paasoverdenking
01 april 2018
innerlijke tegenkracht
18 maart 2018
De verlamde man
19 februari 2018
Toren van Babel
21 januari 2018
Kerstoverdenking
25 december 2017
Job
26 november 2017
De zondebok
15 oktober 2017
Het tiende gebod
17 september 2017
vrijheid
03 september 2017
overdenking Pinksteren
04 juni 2017
Meimaand Mariamaand
14 mei 2017
Overdenking Pasen 2017
16 april 2017
Blijf niet staren op wat vroeger was
19 maart 2017
Het nut van religie
19 februari 2017
overdenking kerst
25 december 2016
Beloften
11 december 2016
De roeping van Mozes
20 november 2016
Licht
16 oktober 2016
De ongrijpbaarheid van de liefde
18 september 2016
Schuld en schaamte
03 juli 2016
Angst
19 juni 2016
Pinksterpreek
15 mei 2016
Paaspreek
27 maart 2016
De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan
21 februari 2016
Het vijfde gebod
17 januari 2016
Kerstpreek 2015
25 december 2015
Menselijk tegenover
21 juni 2015
De trooster, heilige geest
17 mei 2015
Macht
15 maart 2015
Grondhoudingen van het koninkrijk
15 februari 2015
Kerstpreek 2014
25 december 2014
Richteren11: 29-35
16 november 2014
Correcties van de ziel
19 oktober 2014
Lazarus
21 september 2014
Licht
18 mei 2014
Paaspreek 2014
20 april 2014
De heilige geest
16 maart 2014
De bruiloft te Kana
16 februari 2014
De verloren zoon
19 januari 2014
Identiteit
17 november 2013
Eerbied voor de schepping
20 oktober 2013
Onze schaduw
15 september 2013
De ander
16 juni 2013
Pinksterpreek
19 mei 2013
Luchtfietserij
21 april 2013
Paaspreek 2013
31 maart 2013
Het koninkrijk van Jezus
17 maart 2013
Bildung
17 februari 2013
Wetenschap en wijsheid
27 januari 2013
kerstpreek 2012
25 december 2012
Wat blijft en voorbijgaat
18 november 2012
Geest
21 oktober 2012
Religie
16 september 2012
Verlangen naar eenheid
17 juni 2012
Het buitenissige
20 mei 2012
De kunst van het liefhebben
18 maart 2012
Verwachtingen
19 februari 2012
Idealisme
29 januari 2012
kerstpreek 2011
24 december 2011
Mens en tijd
20 november 2011
Vrijzinnigheid
16 oktober 2011
Wat beweegt ons?
04 september 2011
Het verlangen naar macht
15 mei 2011
Het verlangen naar macht
17 april 2011
Religie en wetenschap
20 maart 2011
Beeldvorming
20 februari 2011
De grenzen van het ego
23 januari 2011
Kerstpreek 2010
25 december 2010
Richting zoeken
27 november 2010
Metamorfosen
21 november 2010
Het goede leven
19 september 2010
Het 7e zegel
20 juni 2010
Hoeders
18 april 2010
Het onzichtbare christendom
21 maart 2010
Mozes
21 februari 2010
Simson
17 januari 2010
De Christus
15 november 2009
Hebben en zijn
18 oktober 2009
Een eigen weg
06 september 2009
Bevrijding door liefde
05 juli 2009
De verborgen Jezus
21 juni 2009
Leven in verhalen
17 mei 2009
Betekenis van het Evangelie
19 april 2009
De ander
15 maart 2009
Geest van de waarheid
15 februari 2009
God als geheim in ons leven
25 januari 2009
Kerstpreek 2008
25 december 2008
Verzet en overgave
21 december 2008
Tien geboden
16 november 2008
Relatie mens/natuur
19 oktober 2008
Het mysterie mens
21 september 2008
De geest
18 mei 2008
Liefde als leidraad
20 april 2008
Symbolen
13 april 2008
Exodus
30 december 2007
De 2e kant van de mens
16 december 2007
Geloven in de toekomst
09 december 2007
Natuur
02 december 2007
Trouw aan jezelf
26 november 2007
Projectie
19 november 2007
Geloof, hoop en liefde
12 november 2007
Vergeving
05 november 2007
Het leven als geschenk
28 oktober 2007
Ziel en geest
21 oktober 2007
Hoop
14 oktober 2007
Onderweg
07 oktober 2007
Martha en Maria
30 september 2007

Macht

Kern
Ons eigen leven is een doorgaand gesprek tussen onze hoop en verwachtingen en wat het leven van ons vraagt. Religie is de verbinding die je maakt als je de mysteriën van het bestaan aanvaardt en je met je ego instemt met het feit dat die mysteriën er zijn. Het leven wil iets van ons en ons ego kan dat aan als we het gezonde zelfgevoel in ons toelaten.


Preek

Bijbeltekst: Matt. 28: 16-20
Een opbeurend bericht in de krant begin maart: aan Hifikepunye Pohamba is de Mo Ibrahimprijs toegekend voor het feit dat hij als president van Namibië het land goed heeft geleid, welvaart heeft gebracht en op vreedzame manier na zijn ambtstermijn is afgetreden.

Dat een Afrikaanse president doet waarvoor hij is gekozen - zijn volk dienen op de best mogelijke manier - is zo bijzonder, dat het een speciale prijs waard is. Mo Ibrahim is een Brits-Soedanese miljardair, die een beloning van vijf miljoen dollar in het vooruitzicht stelde aan Afrikaanse leiders die niet zichzelf, maar de publieke zaak dienen. De prijs zou jaarlijks worden uitgereikt, maar bij gebrek aan kandidaten is dit al enige jaren niet gebeurd. Nelson Mandela was de laatste winnaar vóór Pohamba.

We zijn gewend aan Afrikaanse leiders die, zodra ze de macht hebben, er alles aan doen om de wetten zo te veranderen dat ze hun hele leven lang kunnen aanblijven; ze installeren direct al hun familieleden en vriendjes op belangrijke posten en maken de pers in hun land monddood. Schendingen van mensenrechten zien ze als noodzakelijk om aan de macht te blijven. Mugabe is een huiveringwekkend voorbeeld van dit soort machtsmisbruik en ongebreidelde zelfverrijking. Ook buiten het Afrikaanse continent zijn er voorbeelden in overvloed van alleenheersers die hun macht uitsluitend aanwenden voor de bevordering van hun eigen belangen en het volk waarvoor ze verantwoordelijk zijn volkomen aan hun deerniswekkende en uitzichtloze bestaan overlaten.

Macht is de grote verleider van mensen die alleen hun eigen meerdere glorie voor ogen hebben. Als een tegenmacht ontbreekt, groeien deze machthebbers al snel uit tot meedogenloze heersers, tot nietsontziende onderdrukkers die schaamteloos hun eigen belangen nastreven. Abraham Lincoln zei: als je het karakter van iemand wil leren kennen, moet je hem macht geven

Ook in het OT wordt gewag gemaakt van machtsmisbruik door de eerste grote koning van Israël, koning David. David laat zijn oog vallen op Batseba, de vrouw van een van zijn legeraanvoerders, de Hettiet Uria. David geeft zijn opperbevelhebber Joab opdracht om Uria in de komende slag tegen de Ammonieten op te stellen op de plaats waar het hevigst wordt gevochten en hem geen rugdekking te geven. Uria vindt aldus de dood en David kan diens vrouw Batseba tot zich nemen. Maar hij wordt ter verantwoording geroepen door de profeet Natan en zijn straf is het verlies van de eerstgeboren zoon van Batseba. De tweede zoon van Batseba zou de latere grote koning Salomo worden. De profeten in het OT vervullen vaak de rol van tegenwicht tegen de absolute macht van de koning. In onze tijd moet de gekozen volksvertegenwoordiging die rol vervullen tegenover de regeerders van het volk.

Verkeerd en kortzichtig gebruik van macht komt zo vaak voor, dat het de norm lijkt voor machthebbers. Macht is daardoor een woord geworden waaraan we meestal een ongunstige betekenis verlenen. Managers staan maar zelden in de volksgunst en daar zijn goede redenen voor. Behalve parlementaire enquêtes lijken ze niet zoveel tot stand te brengen.

In het bijbelgedeelte dat ik las, zegt Jezus dat hem alle macht is gegeven en daar kijk je van op. Hier is een mens aan het woord dat in alles wat hij doet of zegt naar medemenselijkheid op zoek is, maar dan zegt hij op het laatst tegen zijn discipelen dat hem alle macht toebehoort. En daarna beveelt hij ze om uit gaan en onder alle volken zijn leer te verbreiden.

Zo'n autoritaire boodschap detoneert op het eerste gezicht, vergeleken met de overige inhoud van het Evangelie. Ook het zendingsbevel past eigenlijk niet in het beeld dat de Evangeliën op andere plaatsen van Jezus neerzetten. We zien hem niet als een zieltjeswinner, een ijveraar voor de verbreiding van zijn leer. Alleen dat laatste woord al, zijn "leer" is iets dat je wantrouwig maakt. Maar vooral: hoe moeten we hier de uitspraak "mij is alle macht gegeven" begrijpen?

Ik heb het al vaker gezegd: het levensverhaal van Jezus, zoals dat in het NT is geboekstaafd, staat model voor de reis die een mens in geestelijk opzicht moet doormaken. De reis begint met het verlaten van het vertrouwde nest en je gaat op pad, met een doel of een eindbestemming voor ogen. Tijdens die weg kom je beproevingen tegen en die kunnen zo ernstig zijn dat je er geestelijk gezien aan sterft. Maar als je die crisis te boven bent gekomen, dan is dat te vergelijken met een wedergeboorte. Je staat op en je leeft geestelijk gezien op een hoger niveau dan voorheen.

De machtsuitspraak van Jezus wordt gedaan na zijn opstanding. Na de crisis van de kruisiging is hij opgestaan en leeft hij nog dichter bij de vader dan voorheen. Die vader staat voor de bron van alle leven en van de bestemming die dat leven in zich draagt. Hoe dichter je bij die bron komt, hoe meer macht je hebt over jezelf en de processen die tussen jou en je leefwereld plaatsvinden. In die processen ben je twee dingen tegelijk; zowel een op zichzelf staande persoon als een onderdeel van de hele mensheid. Je bent én individu én vertegenwoordiger van dat mensdom.

Als je de bereidheid hebt om dichtbij het leven zelf te blijven, om je over te geven aan alles wat dat leven brengt, dan omarm je de vader als bron van alle zijn. Klinkt simpel, maar is in de praktijk een heel moeilijke opgave. Jezus heeft dit proces van het begin af aan doorlopen heeft alle stadia van het leven inclusief de crisis en de opstanding daarna doorlopen en kan daarna in het spoor van de wensen van de vader zeggen dat hij alle macht heeft.

In feite gaat het bij die macht om verbinding. Vanuit je ego maak je verbinding met de grote ruimte om je heen. Je vermijdt de pijn en de strijd om het bestaan die in die omgeving aan de orde van de dag zijn niet, maar je laat de emoties die dat in je oproept toe. Die emoties kunnen heel lastig zijn en je in de war brengen, maar als je ze durft te onderkennen blijf je verbonden met het grotere geheel en maakt het je tot onderdeel van het onvoorspelbare dat in ieder leven zit.

Het begrip ego heeft in ons spraakgebruik niet zulke beste papieren. Het hebben van een ego zien we vaker als een probleem dan als een zegen. Mensen met grote ego's, we zien ze vaak als egoïstisch of zelfzuchtig. Maar dat hoeft niet per se zo te zijn. Als iemand een gezond ego heeft, dan betekent dat dat hij goed in zijn vel zit en zelfvertrouwen heeft. Een zelfvertrouwen dat maakt dat hij iets kan bereiken en in staat is om contact met anderen te maken. Het zelf, een ander woord voor ego, is een belangrijke eigenschap voor het verwerven van het gevoel dat je deel hebt aan de wereld om je heen en je het leven aankan.

Dat zelf is niet alleen gereedschap waarmee je het leven van alledag kunt leven, het is ook een spier van de verbeelding. de verbinding tussen het zichtbare en het onzichtbare leven. Het werkt heilzaam in op de ziel, de geest en het lichaam.

Als zo'n effectief zelfgevoel ontbreekt, moet iemand vaak hard werken om dat te krijgen of te herkrijgen. En maar al te vaak mondt dat werken dan uit in een schijn ego, een ego dat niet geworteld is in een gezond zelfgevoel, maar in onzekerheid. De bluffers, de haantjes, de hansworsten met de verhalen over hun grote daden, zij zijn de beklagenswaardige wezens die het contact met hun echte zelf kwijt zijn. Sommigen zijn in staat om de verbinding met dat gezonde zelf weer tot stand te brengen, anderen lukt het hun hele leven lang niet meer.

Het ego, het besef van onszelf, is een van de dingen die ons maakt tot wie wij zijn. Het is een essentieel onderdeel van het menselijk leven. Hoe ziet dat ego er in de ogen van Evangelist uit als hij de figuur van Jezus beschrijft? Welk zelfbesef demonstreert Jezus in zijn woorden en daden? Een ding valt heel erg op en dat is de voortdurende verwijzing door Jezus naar de hemelse vader. Hij eert zijn hemelse vader in alles wat hij doet en zegt.

Het gaat hier niet om een simpele opvatting over een vader in de hemel. De vader van Jezus is een grote macht in de aard van de dingen, een kracht die het bestaan doordringt en de gever van alle leven is. Dat leven heeft op zijn beurt ook weer moederlijke aspecten. Het is nog niet zo heel lang geleden dat de rol van de vader in onze cultuur aan kritiek onderhevig was en de rol van de moeder is daarom sterker benadrukt dan vroeger het geval was. Maar misschien is de tijd nu gekomen om het vaderlijke in ons bestaan wat meer aandacht te geven dan voorheen.

Het vaderbeeld is miljoenen jaren oud. In de oude verhalen staat de vader vaak voor een hogere macht die het leven van zijn kinderen onverwachte en niet altijd even aangename wendingen geeft. Het zijn vaak de handelingen van de vaders die van beslissende invloed zijn voor wat zijn familie overkomt. Alle grote mythologieën zien de vader als een beslissende factor, als een kracht die de achtergrond vormt van de bestemmingen die het leven te bieden heeft.

Als Jezus tot zijn vader bidt, dan wendt hij zich tot een hogere macht die hem naar zijn bestemming drijft. Hij aanvaardt dat dat op een vaak onnavolgbare manier gebeurt. Wij maken dat ook mee in ons eigen leven. Ons eigen leven is een doorgaand gesprek tussen onze hoop en verwachtingen en wat het leven van ons vraagt. Religie is de verbinding die je maakt als je de mysteriën van het bestaan aanvaardt en je met je ego instemt met het feit dat die mysteriën er zijn. Het leven wil iets van ons en ons ego kan dat aan als we het gezonde zelfgevoel in ons toelaten.

Dat is voor mij de betekenis van de uitspraak "mij is alle macht gegeven". Degene die deze woorden heeft neergeschreven heeft daarmee tot uitdrukking willen brengen dat macht hier het vermogen is om het leven te omarmen en de durf te hebben om in de stroom van dat leven te staan. Dicht bij de hemelse vader als bron van alle zijn.